Nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng dân sự.

Cũng giống như các ngành luật khác, Luật tố tụng dân sự cũng có các nguyên tắc của nó, trong đó nguyên tắc “bảo đảm tranh tụng trong xét xử” là nguyên tắc đặc trưng trong tố tụng dân sự nói riêng và  trong lĩnh vực tố tụng nói chung.Chính vì vậy, bài viết hôm nay của chúng tôi sẽ viết về chủ đề Nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng dân sự. Mời các bạn đọc bài viết sau đây của chúng tôi để biết thêm thông tin nhé. 

1. Chủ thể tham gia vào hoạt động bảo đảm tranh tụng trong tố tụng dân sự

Tòa án là cơ quan có trách nhiệm đảm bảo cho đương sự thực hiện quyền tranh tụng trong tố tụng dân sự. Trong đó, Tòa án phải thực hiện các chức năng: bảo đảm quyền bình đẳng của các đương sự trước pháp luật; Tòa án giữ vao trò điều hành tranh tụng; Tòa án xem xét công khai mọi tài liệu, chứng cứ, căn cứ vào kết quả tranh tụng để ra bản án.

Đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là các chủ thể chính tham gia tranh tụng trong tố tụng dân sự. Chủ thể tham gia tranh tụng trong vụ án dân sự là các đương sự hay cụ thể hơn đó là các nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự. Để bảo đảm tranh tụng trong tố tụng dân sự, BLTTDS năm 2015 quy định cho các chủ thể này bình đẳng trước Tòa án trong việc đưa ra chứng cứ và thể hiện sự đánh giá của mình về các chứng cứ trong vụ án cũng như quan điểm giải quyết vụ án.

2. Thời điểm thực hiện nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng dân sự

Tranh tụng trong tố tụng dân sự là một quá trình bắt đầu từ khi nguyên đơn có yêu cầu khởi kiện và kết thúc khi có bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Quá trình này không chỉ bao gồm các giai đoạn khởi kiện, chuẩn bị xét xử, thu thập, trao đổi chứng cứ, tài liệu, quan điểm về việc giải quyết vụ án, đối chất, hòa giải giữa các bên, xét xử sơ thẩm, phúc thẩm mà cả khi vụ án được xem xét lại theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm. Trong đó, tại giai đoạn chuẩn bị xét xử, xét xử sơ thẩm, phúc thẩm thì việc bảo đảm tranh tụng được thể hiện một cách rõ nết, tập trụng nhất.

3. Nguyên tắc bảo đảm quyền tranh tụng gắn liền với hoạt động thu thập, giao nộp, đánh giá chứng cứ

Vấn đề chứng cứ là vấn đề trung tâm trong tố tụng dân sự và trong thực tiễn hoạt động xét xử. Nghệ thuật tranh tụng đồng nghĩa với nghệ thuật sử dụng chứng cứ. Hoạt động chứng minh suy cho cùng là hoạt động sử dụng chứng cứ trên cơ sở cung cấp, thu thập, nghiên cứu và đánh giá chứng cứ. Do vậy, hoạt động chứng minh sẽ không thể thực hiện được nếu không có chứng cứ. Chứng cứ là cơ sở duy nhất và cũng là phương tiện duy nhất để chứng minh trong các vụ việc dân sự. Nếu không dựa vào chứng cứ Tòa án không thể tái hiện lại đúng tính tiết các vụ việc dân sự, không xác định được quyền và nghĩa vụ của các bên đương sự, vì vậy, việc nhận thức đúng đắn về vấn đề chứng cứ sẽ là cơ sở lý luận, định hướng đúng đắn cho hoạt động chứng minh cũng như hoạt động bảo vệ quyền và lợi ích hơp pháp của đương sự trong quá trình tố tụng dân sự.

4.Tòa án và Viện kiểm sát trong hoạt động tranh tụng

Viện kiểm sát thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, tham gia phiên tòa sơ thẩm đối với những vụ án do Tòa án tiến hành thu thập chứng cứ hoặc đối tượng tranh chấp là tài sản công, lợi ích công cộng, quyền sử dụng đất, nhà ở hoặc có một bên đương sự là người chưa thành niên, người có nhược điểm về thể chất, tâm thần. Khi tham gia các phiên họp, phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm và tái thẩm, Viện kiểm sát chỉ kiểm sát việc tuân theo pháp luật tố tụng của trong quá trình giải quyết vụ án của Tòa án, các bên đương sự và những người tham gia tố tụng khác. Như vậy, Viện kiểm sát không phải là chủ thể tranh tụng trong tố tụng dân sự mà chỉ là chủ thể thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp.

Tòa án là trọng tài và có quyền áp dụng những quy định của pháp luật để phân xử tranh chấp giữa các bên đương sự trong vụ án dân sự. Nhiệm vụ của Tòa án tiếp nhận chứng cứ của vụ án do các bên dương sự cung cấp và hỗ trợ đương sự thu thập chứng cứ để giải quyết đúng đắn vụ án dân sự, điều khiển phiên tòa. Trên cơ sở việc xem xét, đánh giá chứng cứ, Tòa án thể hiện quyết định về từng vấn đề phải giải quyết trong phần Quyết định của bản án và công bố công khai tại phiên tòa.

5. Nội dung nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng dân sự

Nguyên tắc tranh tụng trong tố tụng dân sự có các nội dung cơ bản sau:

Thứ nhất, các đương sự phải có quyền biết và trình bày ý kiến về những vấn đề mà người khác có yêu cầu đối với mình về quyền và nghĩa vụ dân sự. Bảo đảm tranh tụn chỉ thực sự hiệu quả nếu mỗi đương sự biết được đầy đủ và toàn diện các yêu cầu cũng như chứng cứ và lý lẽ chống lại họ. Bản thân đượng sự chính là những người biết rõ nhất về nguyên nhân cũng như tình tiết vụ án liên quan đến họ vì lẽ đó đương sự có quyền và nghĩa vụ cung cấp, thu thập chứng cứ để làm sáng tỏ vụ án.

Thứ hai, các chủ thể tham gia tố tụng dân sự đều có quyền bình đẳng trước Tòa án trong việc thực hiện quyền tranh tụng. Bản chất của tố tụng dân sự là quá trình tranh tụng giữa các chủ thể tham gia tố tụng trên cơ sở các quy định của pháp luật để nhằm xác định sự thật khách quan của vụ án. Quá trình này chỉ đạt được mục đích khi các chủ thể tham gia tranh tụng được bình đẳng với nhau trước tòa án.

Thứ ba, Tòa án bảo đảm cho các đương sự thực hiện quyền tranh tụng trong tố tụng dân sự một cách bình đẳng, công khai và đúng pháp luật, bản án, quyết định của Toa án phải căn cứ vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa. Để đương sự có thể thực hiện đầy đủ quyền của mình thì Tòa án phải là cơ quan đảm bảo cho đương sự và những người tham gia tố tụng khác hiểu biết và đủ điều kiện cơ bản để thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong đó đặc biệt là quyền và nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, chứng minh cho yêu cầu của họ theo quy định của pháp luật.