Aluat.vn | Công cụ đặt cọc hoàn trả trong quản lý chất thải.

Việc trả lại chai thủy tinh đựng bia, nước ngọt sau khi đã sử dụng và nhận lại một khoản tiền cọc có lẽ đã trở thành điều quen thuộc đối với người tiêu dùng. Đây chính là ứng dụng đơn giản nhất của công cụ đặt cọc – hoàn trả, một công cụ hiệu quả trong quản lý chất thải rắn. Trong bài viết này Zluat sẽ giới thiệu đến bạn đọc Công cụ đặt cọc hoàn trả trong quản lý chất thải

Công cụ đặt cọc hoàn trả trong quản lý chất thải

1. Hệ thống đặt cọc – hoàn trả

Đặt cọc – hoàn trả được sử dụng trong hoạt động bảo vệ môi trường bằng cách quy định các đối tượng tiêu dùng các sản phẩm có khả năng gây ô nhiễm môi trường phải trả thêm một khoản tiền (đặt cọc) khi mua hàng, nhằm bảo đảm cam kết sau khi tiêu dùng sẽ đem sản phẩm đó (hoặc phần còn lại của sản phẩm đó) trả lại cho các đơn vị thu gom phế thải hoặc tới những địa điểm đã quy định để tái chế, tái sử dụng hoặc tiêu hủy theo cách an toàn đối với môi trường. Nếu thực hiện đúng, người tiêu dùng sẽ được nhận lại khoản đặt cọc do các tổ chức thu gom hoàn trả lại.

Đặt cọc – hoàn trả được coi là một trong những “ứng cử viên” sáng giá cho các chính sách nhằm giúp nền kinh tế thoát khỏi chu trình sản xuất tuyến tính (khai khoáng → nguyên liệu thô → sản phẩm → phế thải) và hướng tới chu trình tuần hoàn trong đó các tài nguyên được tái chế, tái sử dụng tới mức tối đa có thể được.

2. Biện pháp đặt cọc – hoàn trả

Thực chất, đây là một nội dung còn thiếu trong pháp luật môi trường nói riêng cũng như trong hệ thống pháp luật Việt Nam nói chung. Đặt cọc – hoàn trảlà các biện pháp cần được pháp luật quy định để tăng cường ý thức BVMT trong cộng đồng dân cư. Để áp dụng biện pháp này, chúng ta cũng cần nghiên cứu về phạm vi sử dụng cũng như mức đặt cọc. Kinh nghiệm của các nước cho thấy, mức đặt cọc là một trong những yếu tố quan trọng tác động đến hiệu quả của biện pháp này. Nếu mức đặt cọc thấp sẽ không tạo ra động cơ kinh tế đủ mạnh cho việc thu gom và tái chế phế thải. Bên cạnh đó, phạm vi sử dụng đặt cọc tương đối rộng, nhắm đến các sản phẩm mà khi sử dụng có khả năng gây ô nhiễm môi trường nhưng có thể xử lý tái chế hoặc tái sử dụng. Các sản phẩm làm tăng lượng chất thải cần các bãi thải có quy mô lớn và tốn nhiều chi phí tiêu huỷ, các sản phẩm chứa chất độc hại còn gây khó khăn đặc biệt cho việc xử lý, nếu tiêu huỷ không đúng cách sẽ gây nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khoẻ con người. Do vậy đặt cọc – hoàn trảlà các biện pháp cần được pháp luật quy định để góp phần nâng cao trách nhiệm BVMT.

3. Đặt cọc – hoàn trả cho bao bì

Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng công cụ hệ thống đặt cọc – hoàn trả cho bao bì sản phẩm, tuy nhiên điều này vẫn còn hạn chế ở Việt Nam.

Thực tế, dự thảo Luật Bảo vệ môi trường 2019 đã luật hóa mô hình đặt cọc – hoàn trả đối với bao bì. Theo đó, doanh nghiệp có quyền cộng thêm một khoản tiền đặt cọc vào giá của sản phẩm. Khoản đặt cọc này được tách riêng, không đưa vào doanh thu và không tính vào thuế, phí và phải được sử dụng để chi trả chi phí thu gom cho các cơ sở thu hồi bao bì.

Tuy nhiên, quy định này sau đó không được đưa vào luật chính thức. Theo đại diện Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), quy định về đặt cọc – hoàn trả đối với bao bì chưa thích hợp với hiện trạng Việt Nam.

Cụ thể, tại các nước đang phát triển như Việt Nam, việc đặt thêm tiền cọc vào giá sản phẩm có thể làm ảnh hưởng lớn đến quyết định chi tiêu của người tiêu dùng.

Cùng với đó, các điểm thu gom rác thải hoạt động kém hiệu quả và thiếu tính bền vững cũng khiến việc quản lý tiền cọc trở nên vô cùng phức tạp.

Như vậy, mô hình đặt cọc – hoàn trả có thể tạo ra lạm phát giá chung nhưng không tạo ra hiệu quả đến tỷ lệ thu gom bao bì, do đó chỉ nên được cân nhắc áp dụng cho giai đoạn sau, khi chất lượng hệ thống thu hồi rác thải được cải thiện và người tiêu dùng có trách nhiệm hơn đối với môi trường.

4. Đặt cọc – hoàn trả cho rác thải điện tử

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế và công nghệ, lượng rác thải điện tử như pin, điện thoại và các sản phẩm điện tử cũ, hỏng đang phát sinh ngày càng nhiều nhưng chưa có giải pháp thích hợp để xử lý.

Theo các chuyên gia, trong rác thải điện tử chứa nhiều chất giá trị cao, có thể mang lại lợi nhuận cho hoạt động thu gom và tái chế. Tuy nhiện, nếu bị thải bỏ bừa bãi, các chất này lại gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường.

Thực tế, việc thải bỏ pin và đồ điện tử đã qua sử dụng khiến không ít người tiêu dùng tỏ ra lúng túng. Các rác thải này thường bị vứt bỏ chung với rác thải sinh hoạt, cất giữ trong nhà hoặc bán lại cho những người thu gom không chính thức.

Từ đó, công cụ đặt cọc – hoàn trả có thể được áp dụng để thu hồi các chất thải điện tử, tuy nhiên cần được đi kèm với công tác tuyên truyền, hướng dẫn phân loại và thu gom để đạt được hiệu quả cao.

Một cách ứng dụng công cụ đặt cọc – hoàn trả cho sản phẩm điện tử là doanh nghiệp tổ chức các chương trình “đổi cũ lấy mới”, khuyến khích người tiêu dùng đổi sản phẩm cũ, hỏng lấy ưu đãi khi mua sản phẩm mới. Tại Việt Nam, hình thức này đang được nhiều doanh nghiệp bán lẻ áp dụng cho sản phẩm điện thoại, máy tính xách tay và đạt được hiệu quả khả quan.

Trên đây là một số thông tin về Công cụ đặt cọc hoàn trả trong quản lý chất thải, mời bạn đọc thêm tham khảo và nếu có thêm những thắc mắc về bài viết này hay những vấn đề pháp lý khác về dịch vụ luật sư, tư vấn nhà đất, thành lập doanh nghiệp… hãy liên hệ với Zluat theo thông tin bên dưới để nhận được sự hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả từ đội ngũ luật sư, chuyên viên pháp lý có nhiều năm kinh nghiệm từ chúng tôi. Zluat đồng hành pháp lý cùng bạn.