Tìm hiểu quy chế Rome về tòa án hình sự quốc tế.

Một văn bản có giá trị quốc tế quan trọng trong lĩnh vực tư pháp hình sự để bảo vệ các quyền con người đó là Quy chế Tòa án hình sự quốc tế hay còn goi là quy chế Rome. Hôm nay Zluat sẽ giới thiệu đến các bạn nội dung về Tìm hiểu quy chế Rome về tòa án hình sự quốc tế. Cùng Zluat tìm hiểu ngay sau đây bạn nhé !

Tìm hiểu quy chế Rome về tòa án hình sự quốc tế

1. Tìm hiểu quy chế Rome về tòa án hình sự quốc tế

Lần đầu tiên Đại hội đồng (Liên Hợp Quốc) đã công nhận nhu cầu có một cơ chế thường xuyên. Nhằm truy tố những kẻ sát nhân; và những tội phạm chiến tranh vào năm 1948 trong hai phiên tòa Nuremberg và Tokyo xét xử những tội phạm Đức Quốc xã và Nhật Bản. Từ thời điểm đó trở đi, rất nhiều điều ước quốc tế đã xác định và nghiêm cấm các hành vi tội ác chiến tranh cùng với sự phát triển của luật quốc tế bảo vệ nhân quyền.Tuy nhiên những điều ước quốc tế đó lại không đưa ra được đề xuất khả thi nào về một cơ chế quy kết trách nhiệm hình sự của các cá nhân.

Thế kỷ vừa qua đã chứng kiến những đau thương; mất mát tồi tệ nhất của nhân loại trong lịch sử. Chỉ riêng trong 50 năm vừa qua; đã có hơn 250 cuộc xung đột đã nổ ra khắp thế giới. Hơn 80 triệu thường dân trong đó hầu hết là phụ nữ và trẻ em đã chết trong những cuộc xung đột đó; và hơn 170 triệu người đã bị tước đoạt các quyền, tài sản và phẩm giá của họ.

Chỉ đến khi Quy chế Rome về việc thành lập Tòa án hình sự quốc tế [5] được thông qua; thì một thiết chế quốc tế thường trực có thẩm quyền truy tố những kẻ vi phạm luật quốc tế về nhân đạo mới thực sự được hình thành. 160 quốc gia đã tham gia vào Hội nghị ngoại giao của Liên Hợp quốc (LHQ) được tổ chức tại Rome từ 15/6 đến 17/7/1998; để thành lập ra Tòa án hình sự quốc tế (International Criminal Court).

Văn bản dự thảo được đệ trình tại Hội nghị lần này là kết quả của những cuộc đàm phán lớn; và những thỏa hiệp rất thận trọng. Văn kiện đã được các đoàn đại biểu có mặt đồng ý thông qua trọn gói (package deal) bằng bỏ phiếu. Trong đó có 120 phiếu ủng hộ, 7 phiếu chống và 21 quốc gia không tham gia bỏ phiếu.

Đây là một sự kiện hết sức có ý nghĩa. Đúng vào lúc cả nhân loại kỷ niệm 50 năm ngày thông qua Tuyên ngôn thế giới về quyền con người (10/12/1948). Khi mới thông qua, nhiều luật gia đã dự đoán rằng phải mất vài thập kỷ mới đạt được con số 60 quốc gia phê chuẩn đủ để Quy chế có hiệu lực.

Tuy nhiên, với việc 10 quốc gia phê chuẩn Quy chế ngày 11/4/2002 [6]. Quy chế tòa án công lý quốc tế sẽ bắt đầu phát sinh hiệu lực từ ngày 01/7/2002 căn cứ theo Điều 126 [7].

Quy chế được chia thành 13 phần và 128 điều khoản. Trong đó định nghĩa về các tội phạm hình sự; thẩm quyền xét xử, cơ cấu tổ chức, thẩm quyền của Tòa; chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của các cơ quan. Cũng như những nguyên tắc chung của luật hình sự, bản án, thủ tục tố tụng hình sự; việc thi hành các bản án và hợp tác trong lĩnh vực hình sự. Đặc biệt nhấn mạnh đến những nguyên tắc của luật hình sự quốc tế…[8]. Căn cứ theo Điều 120; các quốc gia tham gia không được phép bảo lưu đối với bất kỳ điều khoản nào trong Quy chế.

2. Đặc điểm của quy chế Rome

Theo Điều 4 của Quy chế Rome 1998 thì Tòa án Hình sự quốc tế; (dưới đây gọi tắt là “Tòa”) sẽ có tư cách chủ thể luật quốc tế; và năng lực pháp lý để thực hiện các chức năng và những mục đích của mình.

Căn cứ vào Quy chế; Tòa sẽ thực hiện các chức năng và quyền hạn của mình trên lãnh thổ của quốc gia thành viên Quy chế bất kỳ; và căn cứ vào những thỏa thuận riêng, trên lãnh thổ của một quốc gia khác không phải là thành viên của Quy chế.

Với tư cách chủ thể độc lập như vậy; Tòa sẽ thực hiện các quan hệ với LHQ dựa trên cơ sở; những thỏa thuận song phương giữa Tòa với tổ chức LHQ. Tòa sẽ đặt trụ sở tại La Haye – Hà Lan. Ngôn ngữ làm việc chính thức của Tòa là tiếng Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha, Trung Quốc và Arập. Tòa có những đặc điểm sau:

Là một Tòa án thường trực (Permanent Court). Tòa hình sự quốc tế trong tương lai sẽ khác hai Tòa án quân sự Nuremberg và Tokyo; xét xử những tên tội phạm chiến tranh Đức Quốc xã và; Nhật bản; cũng như Tòa án ad hoc về Nam Tư [9] và Rwanda [10] về thẩm quyền theo địa lý và phạm vi thời gian.

Hai Tòa nói trên do Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ thành lập; và được ủy nhiệm nhằm xét xử chỉ những tội phạm được thực hiện tại những khu vực nói trên theo những khoảng thời gian xác định.

Là một Tòa hình sự (Criminal Court). Tòa sẽ xét xử trực tiếp những tội phạm hình sự căn cứ theo những quy định của Quy chế. Do vậy, Tòa khác với Tòa án Công lý quốc tế (The International Court of Justice) có chức năng giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia là chủ yếu.

Tòa hình sự quốc tế với ý nghĩa đó có cơ cấu tổ chức và hoạt động tương tự như các tòa hình sự của các quốc gia. Trong đó có công tố viên (The Prosecutor) có chức năng điều tra và truy tố trước Tòa tương tự như chức năng của kiểm sát viên và công tố viên trong tòa hình sự ở các quốc gia.

Mặt khác, những tội phạm được đưa ra xét xử trước Tòa là những tội phạm hình sự quốc tế nguy hiểm nhất đáp ứng các yếu tố cấu thành tội phạm căn cứ vào luật hình sự quốc tế (International Criminal Law), trình tự thủ tục để truy tố và đưa ra xét xử căn cứ vào những trình tự thủ tục tố tụng hình sự quốc tế (International Criminal Procedure).

Là một thiết chế độc lập với các Tòa án hình sự trong nước. Thẩm quyền xét xử của Tòa là sự ‘bổ trợ” (Complementarity) đối với thẩm quyền xét xử của các Tòa án trong nước.

Do vậy, Tòa không phải là một cấp xét xử cao hơn so với các Tòa trong nước hoặc là một Tòa phúc thẩm đối với các Tòa án quốc gia.

Thẩm quyền xét xử của Tòa và hoạt động của Tòa không ảnh hưởng và chi phối đến thẩm quyền và hoạt động tương tự của các Tòa trong nước mà trái lại có sự độc lập một cách tương đối.

Là một chủ thể của Luật quốc tế, Tòa án do các quốc gia độc lập có chủ quyền thỏa thuận thành lập nên với mục đích ngăn ngừa và trừng trị những hành vi nguy hiểm nhất xâm phạm đến cộng đồng quốc tế nói chung.

Trên đây là những nội dung về Tìm hiểu quy chế Rome về tòa án hình sự quốc tế do Công ty Zluat cung cấp kiến thức đến khách hàng. Zluat hy vọng bài viết này sẽ là nguồn thông tin hữu ích gửi đến quý bạn đọc !