1. Cưỡng chế hành chính là gì?
Cưỡng chế hành chính là tổng hợp các biện pháp do luật hành chính quy định được áp dụng nhằm tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến tâm lý, tư tưởng, hành vi của cá nhân, tổ chức buộc các đối tượng này phải hành động. phải thực hiện các nghĩa vụ pháp lý nhằm ngăn chặn, chặn đứng hoặc quản lý các hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm trật tự, kỷ cương trong hoạt động hành chính.
Hình thức cưỡng chế hành chính là: ban hành các quy phạm pháp luật hành chính bảo vệ; ra quyết định hoặc trực tiếp thực hiện quyết định áp dụng biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn hoặc xử lý vi phạm hành chính.
Cưỡng chế hành chính tiếng Anh là: Administrative coercion. Cưỡng chế hành chính là tổng hợp các biện pháp do pháp luật quy định được áp dụng nhằm tác động trực tiếp hoặc hành chính đến tâm lý, tư tưởng và hành vi của cá nhân hoặc tổ chức, chủ thể đó. phải thực hiện các nghĩa vụ pháp lý nhằm mục đích phòng ngừa, ngăn chặn hoặc quản lý các hành vi vi phạm pháp luật, thực thi trật tự, kỷ cương trong hoạt động hành chính.
2. Cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính:
Cưỡng chế hành chính là một hình thức cưỡng chế nhà nước. Để bảo vệ trật tự, kỷ cương trong quản lý nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cần nhận thức rõ mối quan hệ giữa cưỡng chế hành chính với các loại cưỡng chế nhà nước khác. Căn cứ Điều 86 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 sửa đổi bổ sung 2020 quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính như sau:
– Việc cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt được áp dụng trong các trường hợp sau:
a) Cá nhân, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính không tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt.
b) Cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính không tự nguyện hoàn trả kinh phí cho cơ quan đã tiến hành khắc phục.
Các biện pháp cưỡng chế bao gồm:
a) Khấu trừ một phần tiền lương hoặc một phần thu nhập, khấu trừ tiền từ tài khoản của cá nhân, tổ chức vi phạm.
b) Hàng hóa thu giữ có giá trị tương ứng với số tiền phạt tại cuộc bán đấu giá.
c) Thu tiền, tài sản khác của đối tượng chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đang giữ của cá nhân, tổ chức khác trong trường hợp cá nhân, tổ chức cố tình tẩu tán tài sản sau khi phạm tội. đ) Buộc thực hiện biện pháp khắc phục.
Cưỡng chế hành chính chủ yếu do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền áp dụng theo quy định của pháp luật. Không cơ quan quản lý nhà nước nào có quyền cưỡng chế hành chính. Chỉ cơ quan quản lý nhà nước được văn bản quy phạm pháp luật có thẩm quyền quy định áp dụng cưỡng chế hành chính mới được áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính.
Ví dụ: Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Nhà nước theo cấp hành chính, Hải quan, Kiểm lâm, Thuế, Quản lý thị trường, Giám đốc Cảng vụ Hàng không, Giám đốc Cảng vụ Hàng hải, Giám đốc Cảng vụ Nội địa, Cảnh sát biển, cơ quan quản lý xuất nhập cảnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp. .. Thẩm quyền cưỡng chế của từng loại cơ quan nhà nước được quy định chặt chẽ trong các văn bản quy phạm pháp luật nhằm tránh độc quyền, lạm quyền, trật tự và thượng tôn pháp luật. Việc quy định cho nhiều cơ quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế là cần thiết vì vi phạm hành chính xảy ra nhiều, đa dạng trong tất cả mọi ngành, lĩnh vực, mọi cấp quản lý. Nhưng trong thực tế thực hiện vẫn còn sự chồng chéo, mâu thuẫn, chưa phân định rõ ràng thẩm quyền của mỗi cơ quan và người có thẩm quyền nên hiệu lực, hiệu quả của quản lý chưa cao.
Trong một số trường hợp, cưỡng chế hành chính còn được thực hiện bởi các cơ quan khác của nhà nước, ví dụ: xử phạt hành chính do Thẩm phán chủ tọa phiên tòa thực hiện; người chỉ huy tàu bay, trong thời gian tàu bay đang bay, được áp dụng các biện pháp ngăn chặn đối với những người thực hiện các hành vi như: Không tuân theo sự hướng dẫn của người chỉ huy tàu bay hoặc của thành viên tổ bay thay mặt người chỉ huy tàu bay về việc bảo đảm an toàn cho tàu bay, duy trì trật tự, kỷ luật trong tàu bay; các hành vi vi phạm thuần phong, mỹ tục của dân tộc, vi phạm trật tự công cộng khác…
Mục đích của cưỡng chế hành chính là để phòng ngừa, ngăn ngừa vi phạm pháp luật hành chính; trừng phạt người vi phạm theo trình tự xử lý hành chính; đảm bảo trật tự trong các trường hợp khẩn cấp khi chưa xảy ra vi phạm; những trường hợp cần thiết vì lợi ích quốc gia, an ninh, quốc phòng.
Cưỡng chế hành chính không chỉ nhằm đảm bảo thực hiện, bảo vệ các quy phạm vật chất hành chính mà còn đảm bảo thực hiện và bảo vệ các quy phạm vật chất của ngành luật khác như luật đất đai, luật dân sự…
Cưỡng chế hành chính được áp dụng theo thủ tục hành chính, do Luật hành chính quy định. Vì vậy, thủ tục này đơn giản hơn so với thủ tục áp dụng cưỡng chế hình sự và cưỡng chế dân sự. Tuy nhiên, với sự ra đời và hoạt động của tòa án hành chính, trong nhiều trường hợp tòa án cũng có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế hành chính.
Cưỡng chế hành chính là biện pháp được pháp luật quy định chặt chẽ về thẩm quyền cưỡng chế, các trường hợp được phép cưỡng chế, biện pháp cưỡng chế cụ thể trong từng trường hợp cụ thể và thủ tục cưỡng chế trong từng trường hợp. Sở dĩ có sự quy định rất chặt chẽ này bởi: thứ nhất, đó là phương thức sử dụng quyền lực nhà nước rõ ràng nên cần quy định chặt chẽ để tránh lạm quyền; thứ hai, cách làm này có thể dẫn đến oan sai nên cần có quy định chặt chẽ để ngăn ngừa oan sai.
3. Đặc điểm của biện pháp cưỡng chế:
Các biện pháp cưỡng chế hành chính có thể được thực hiện bởi các loại cơ quan, bao gồm cả hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân các cấp. Nhưng hầu hết là các cơ quan chuyên môn chịu trách nhiệm đảm bảo tính pháp lý và kỷ luật trong nền hành chính:
– Cưỡng chế hành chính chủ yếu do cơ quan hành chính có thẩm quyền thực hiện theo thủ tục hành chính. Tuy nhiên, thủ tục này đơn giản hơn so với thủ tục áp dụng biện pháp cưỡng chế hình sự và dân sự. Tòa án chỉ áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính trong những trường hợp cá biệt, tức là không có cơ quan hành chính nào có thẩm quyền áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính mà chỉ một số cơ quan được Nhà nước cho phép. Thông thường, việc áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính nằm ngoài thủ tục tư pháp. Tuy nhiên, với việc tăng cường vai trò của tòa án và thẩm phán, sự ra đời và hoạt động của các tòa án hành chính, các vụ việc tòa án áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính sẽ ngày càng nhiều hơn. Chủ thể bị áp dụng biện pháp cưỡng chế là cá nhân, tổ chức nhất định do pháp luật quy định. Ví dụ: Cá nhân vi phạm luật giao thông.
– Cưỡng chế hành chính cũng như thủ tục hành chính, không chỉ bảo đảm cho việc thực hiện và bảo vệ các quy phạm vật chất của ngành luật hành chính mà còn bảo đảm cho việc thực hiện và bảo vệ các quy phạm vật chất của nhiều ngành luật khác như: luật hành chính. luật, luật đất đai, kinh tế.,…
Đặc điểm cơ bản của cưỡng chế hành chính là giữa cơ quan, người có thẩm quyền áp dụng cưỡng chế hành chính và cơ quan, người bị cưỡng chế hành chính không có quan hệ cấp dưới mà chỉ có quan hệ kiểm soát, kiểm tra, giám sát. Đây là đặc điểm quan trọng phân biệt cưỡng chế hành chính với cưỡng chế kỷ luật – một hình thức cưỡng chế mà cơ quan hành chính cũng được quyền áp dụng rộng rãi trong hoạt động của mình. Ví dụ: giữa CSGT với người vi phạm quy định về trật tự an toàn giao thông.
Thông thường, biện pháp cưỡng chế được áp dụng khi quyết định của cơ quan hành chính nhà nước không được tự nguyện thực hiện.
Cưỡng chế hành chính được áp dụng theo thủ tục do pháp luật hành chính quy định. Thông thường, thủ tục áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính thường đơn giản và nhanh chóng nên ở một khía cạnh nào đó, thủ tục áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính sẽ năng động hơn so với cưỡng chế dân sự hoặc hình sự.
Hơn nữa, tất cả các biện pháp cưỡng chế hành chính không chỉ được áp dụng khi có hành vi vi phạm pháp luật mà có thể được áp dụng ngay cả khi không có hành vi vi phạm như một biện pháp ngăn chặn hành chính.
4. Nguyên tắc cưỡng chế hành chính:
Ở Việt Nam, việc sử dụng biện pháp cưỡng chế đòi hỏi những nguyên tắc quan trọng sau:
Chỉ áp dụng biện pháp cưỡng chế khi thuyết phục không thành công.
– Chỉ áp dụng biện pháp cưỡng chế khi đã có quyết định rõ ràng, chính xác, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục.
– Khi cần áp dụng biện pháp cưỡng chế phải lựa chọn biện pháp gây thiệt hại ít nhất cho đối tượng bị áp dụng.
– Kể cả khi áp dụng biện pháp cưỡng chế vẫn phải vận động thuyết phục để tạo điều kiện cho đối tượng bị quản lý tự nguyện chấp hành mệnh lệnh của đối tượng quản lý. Hiện nay, tình trạng vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng, tỷ lệ thuận với sự phát triển của nền kinh tế. Đòi hỏi sự linh hoạt trong quản lý hành chính. Tuy nhiên, lĩnh vực cưỡng chế xử lý vi phạm hành chính hiện nay còn kém hiệu quả, dẫn đến nhiều hệ lụy.
Các quy định hiện hành và việc áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính trong một số trường hợp chưa phù hợp với bản chất của biện pháp làm sai lệch mục đích của việc áp dụng biện pháp ngăn chặn này. Nguyên nhân của tình trạng này là do pháp luật chưa quy định chính xác tính chất, nội dung, vai trò của từng nhóm biện pháp cưỡng chế hành chính dẫn đến pháp luật thiếu tính thống nhất, chặt chẽ, làm hạn chế hiệu quả cưỡng chế.
